تعیین الگوهای آسیب‏پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی در ایران (مطالعه موردی: حوضه آبریز بختگان)

    خشکسالی یکی از قدیمی‏ترین و اصلی‏ترین بلایای طبیعی است که انسان از دیرباز با آن آشناست. از آن‌جایی که بخش کشاورزی بیش‌ترین مصرف کننده آب در کشور است، در زمان بروز خشکسالی بیش‌ترین خسارت را متحمل می‏شود. از این رو، آسیب‏پذیری کشاورزان در دوره‏های خشکسالی بسیار بالاست. این مطالعه ضمن بررسی ابعاد آسیب‏پذیری کشاورزان حوضه آبریز بختگان، الگوهای آسیب‏پذیری مناطق مورد مطالعه را در راستای مدیریت ریسک خشکسالی تعیین می‏کند. از یک نمونه متشکل از 276 کشاورز که با استفاده از نمونه‏گیری تصادفی چند مرحله­ای انتخاب شدند، استفاده شد. بدین منظور، ابتدا با بکارگیری روش می-بار و والدرز آسیب‏پذیری کشاورزان در ابعاد پنج‏گانه تعیین شد. سپس براساس نتایج بدست آمده و با استفاده از روش داده‏کاوی، ده الگوی متمایز و مستقل آسیب­پذیری استخراج شد. نتایج نشان دادند که آسیب‌پذیری زیرساختی بیش‎ترین اهمیت و آسیب‌پذیری روان‏شناختی کم‌ترین اهمیت را در تعیین الگوهای آسیب‌پذیری دارند. هم‌چنین، آسیب‏پذیری دارای مفهومی متفاوت در میان کشاورزان گوناگون است، این مطلب ناشی از درک و برداشت متفاوت کشاورزان هر منطقه است. بنابراین، بایستی دولت براساس ویژگی‌های هر منطقه و براساس ابعاد متفاوت آسیب‏پذیری در هر منطقه، سیاست ویژه همان منطقه را پیش گیرد. یافته­های این مطالعه می­تواند به سیاست­گذاران جهت کاهش آسیب‏پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی از راه بهبود برنامه‏ریزی و بکارگیری استراتژی‏های مدیریت ریسک مناسب کمک کند.